Γιώργος Κασιμάτης: Η κρίση του κορωνοϊού στο πλαίσιο της γενικής κρίσης

10 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2020

 Φιλοξενούμε ένα άκρως ενδιαφέρον δημοσίευμα του διακεκριμένου νομικού, πολιτειολόγου και ομότιμου καθηγητή του Συνταγματικού Δικαίου, Γιώργου Κασιμάτη, που συνοψίζει και τοποθετεί στη νομική τους βάση τούς προβληματισμούς που διακατέχουν τους πολίτες σχετικά με τα μέτρα της κυβέρνησης για τον κορωνοϊό. Θέτοντας παράλληλα καίρια ερωτήματα που όσο αποφεύγουν να δώσουν απάντηση οι κυβερνώντες, οι σύμβουλοί τους και οι προβαλλόμενοι ως “εισηγητές” των μέτρων (επιστημονικοί ή μη), οι παραγοντίσκοι της διοίκησης αλλά και οι παράγοντες των συστημικών ΜΜΕ, τους στιγματίζει και τους καθιστά υπόλογους στον ελληνικό λαό.

Χαρακτηριστικό των προβληματισμών που θέτει ο κ. Κασιμάτης, σχετικών με τις μεθόδους και την επιβολή μέτρων σε διεθνές επίπεδο, που επιφέρουν πρωτοφανή παραβίαση των θεμελιωδών αρχών νομιμότητας και των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του πολίτη, είναι η φράση του στην κατακλείδα του κειμένου του: «Γιατί δεν υπάρχει καμιά κίνηση και καμιά παρέμβαση του ύπατου φύλακα των θεμελιωδών αρχών νομιμότητας και της προστασίας της αξίας και των δικαιωμάτων του Ανθρώπου, του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών; Μήπως βρισκόμαστε μπροστά στο αντίστοιχο φαινόμενο του τέλους της “Κοινωνίας των Εθνών”, που έχε παραλύσει μπροστά στην επερχόμενη λαίλαπα του φασισμού και του εθνικοσοσιαλισμού; Μήπως, είναι στον ορίζοντα καμιά άλλη λαίλαπα, που έχει παραλύσει τον ΟΗΕ;».
Παραθέτουμε στη συνέχεια το άρθρο του κ. Κασιμάτη που αναδημοσιεύουμε από την ιστοσελίδα του, kassimatisdimokratia.gr.

του Γιώργου Κασιμάτη

Αυτά που οφείλει να ερωτά και να γνωρίζει

Κάθε υπεύθυνος άνθρωπος

Και κάθε υπεύθυνος πολίτης

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Κατά τη διάρκεια της αλματώδους ανάπτυξης της παγκόσμιας κρίσης του 2008, που έπληξε με τον πιο απάνθρωπο και δόλιο τρόπο την Ελλάδα το 2010, εμφανίστηκε η ευρείας γεωγραφικής έκτασης λαίλαπα της επιδημίας του covid19, που έπληξε κυρίως τις χώρες του ανεπτυγμένου οικονομικά κοινωνικοπολιτικού συστήματος του πλανήτη. Η λαίλαπα αυτή δεν είναι μια επικίνδυνη επιδημία που απειλεί τη δημόσια υγεία, αλλά μια πραγματική κρίση, όχι μόνο γιατί έχει καταστροφικές συνέπειες για την παγκόσμια οικονομία, αλλά και γιατί πλήττει και βαθύτερα τον πολιτισμό με σοβαρές παραβιάσεις των αρχών προστασίας της αξίας και της προσωπικότητας του ανθρώπου.

Και στις δύο ιστορικά κορυφαίες κρίσεις, δεν μπορεί να παραβλέψει κανείς τρία στοιχεία που τις συνδέουν: πρώτον, τον σύντομο χρόνο που μεσολάβησε για να ακολουθήσει η δεύτερη πριν ακόμη λήξει η πρώτη, δεύτερον, τις ριζικές για την υπόσταση του οικονομικού συστήματος συνέπειες της αντιμετώπισης και των δύο, τρίτον, την ομοιότητα του τρόπου επιβολής των μέτρων για την αντιμετώπιση και των δύο κρίσεων.

Το πρώτο στοιχείο έχει σημασία, όχι για τη βραχύτητα του χρόνου αυτήν καθ’ εαυτήν, αλλά λόγω των δύο επόμενων στοιχείων: το ότι και οι δύο κρίσεις έπληξαν στα θεμέλιά του το οικονομικό σύστημα του παραδοσιακού καπιταλισμού και το ότι το σύστημα μέτρων αντιμετώπισης των δύο κρίσεων επιβλήθηκε με τη δημιουργία ψυχολογικού τρόμου: η πρώτη για την οικονομική κατάρρευση των κοινωνιών που θα προκαλούσε και η δεύτερη για τη μαζική θνησιμότητα που θα προκαλούσε η λοίμωξη. Το ότι και οι δύο κρίσεις πλήττουν τις βάσεις του οικονομικού συστήματος εννοούμε το εξής:

Πρώτον ότι και οι δύο κρίσεις έπληξαν και πλήττουν θανάσιμα τον μεσαίο χώρο των επιχειρήσεων παραγωγής οικονομικών αγαθών, οι οποίες αποτελούν τον κορμό του παραδοσιακού καπιταλιστικού συστήματος, καθώς και τον κορμό των εθνικών οικονομιών, όπου η πολιτική του εθνικού κράτους και ο ιδιοκτήτης μέσω του θεσμού προστασίας της ιδιοκτησίας παίζουν ακόμη, πολύ μειωμένο μεν, αλλά κάποιον μικρό καθοριστικό ρόλο στην εξουσία διαχείρισης των πηγών και της επένδυσης του κεφαλαίου. Δεύτερον, και στις δύο περιπτώσεις έγινε χρήση λήψης αυστηρότατων μέτρων «προστασίας» της οικονομίας η πρώτη και της δημόσιας υγείας η δεύτερη. Τρίτον, για την επιβολή των μέτρων χρησιμοποιήθηκαν επιτυχώς και στις δύο κρίσεις σε πλήρη έκταση οι μέθοδοι του κοινωνικού σοκ και της κοινωνικής φοβίας, κυρίως δε της πλύσης εγκεφάλου. Με αυτές τις μεθόδους, που εφάρμοσαν όλες οι κυβερνήσεις της Δύσης και άσκησε το σύνολο των ΜΜΕ, προβλήθηκε με τον πιο εκφοβιστικό και τρομοκρατικό τρόπο καταστροφική επικινδυνότητα της οικονομικής κρίσης και της επιδημίας, πάντοτε δε με ασαφείς επεξηγήσεις, χωρίς τεκμηρίωση και με αποκλεισμό κάθε διαλόγου. που θυμίζουν μεθόδους ολοκληρωτισμού. Τέταρτον, και στις δύο κρίσεις έγινε και γίνεται συνεχώς, για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας, τόσο εκτεταμένη (από όλη τη Δύση) παραβίαση όλων των θεμελιωδών αρχών νομιμότητας: των αρχών προστασίας της αξίας του ανθρώπου, των δικαιωμάτων του ανθρώπου και της δημοκρατικής αρχής, χωρίς καμιά αντίδραση σε εθνικό και σε διεθνές επίπεδο και με πλήρη απώλεια της κοινωνικής ευαισθησίας.

Όλα αυτά αποτελούν βάση βαθύτερων σκέψεων, το περιεχόμενο των οποίων μας έχει απασχολήσει πολλές φορές από το 2010 σε σχέση με την πρώτη κρίση. Εδώ θα καταθέσομε, αντί για θέσεις και σκέψεις δικές μας, δικαιολογημένα ερωτήματα για τη σημερινή κρίση της επιδημίας του covid19 και των μέτρων αντιμετώπισής της, τα οποία πρέπει να έχει θέσει μέσα του κάθε υπεύθυνος άνθρωπος και πολίτης, που διατηρεί ζωντανή τη συνείδηση του υπεύθυνου μέλους της κοινωνίας. Αυτά τα ερωτήματα είναι πρόσφορα για να διασωθεί η σκέψη και η ελευθερία της προσωπικότητας και να καταπολεμηθεί η υποδούλωση του ανθρώπου.

Επειδή σήμερα τα ερωτήματα που αφορούν και υπερασπίζονται το ευρύτερο κοινωνικό συμφέρον, για ευνόητους λόγους, στιγματίζονται εύκολα ως «λαϊκισμός» και ως «αντικοινωνική αντίδραση», επισημαίνω προκαταρκτικά ότι όσα αναφέρω εδώ δεν αποτελούν κανενός είδους κομματική αντιπολίτευση, ούτε εκφράζουν αντίθεση προς τα μέτρα, που επιβλήθηκαν με βάση την πραγματική και σωστά ερμηνευμένη γνώμη του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και της Ιατρικής Επιστήμης. Αντίθετα, τα ερωτήματα είναι προϊόν της συνείδησης της ευθύνης που πρέπει να έχει κάθε άνθρωπος ως μέλος της ανθρώπινης κοινωνίας και κάθε πολίτης μιας πολιτείας. Πρόκειται για διατύπωση ερωτημάτων, των οποίων η θέση και η αξίωση απάντησης αποτελεί θεμελιώδες δικαίωμα, που εγγυώνται το διεθνές δίκαιο και τα συντάγματα όλων των δημοκρατικών χωρών. Μοναδικός σκοπός των ερωτημάτων είναι η κίνηση κοινωνικού διαλόγου, ο οποίος αποτελεί την πηγή ύπαρξης της ανθρώπινης κοινωνίας, τη βάση της ελευθερίας του ανθρώπου και της δημοκρατίας και ο οποίος, παρα ταύτα, έχει εκλείψει από την πολιτική κοινωνία που φαίνεται να λειτουργεί σήμερα ως αγέλη. Οι θέσεις και τα ερωτήματα που ακολουθούν, καταβλήθηκε προσπάθεια να θεμελιώνονται στα πορίσματα των επιστημονικών κλάδων της πολιτικής επιστήμης, της κοινωνιολογίας, της επικοινωνίας και ενημέρωσης και της επιστήμης του δικαίου, τόσο ως προς την ουσία, όσο και ως προς τη συνταγματική και τη διεθνή νομιμότητά τους. Κάθε επιστημονικά θεμελιωμένη αντίρρηση σ’ αυτά είναι επιθυμητή για χάρη της αλήθειας.

ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΕΣ ΘΕΣΕΙΣ

Για να γίνουν κατανοητά τα ερωτήματα που θα ακολουθήσουν, επισημαίνονται ορισμένες, κατά τη γνώμη μου, κοινώς γνωστές και αποδεκτές θέσεις, στις οποίες και στηρίζονται οι απορίες μας:

1. Η Επιστήμη εκφράζει -όπως και για κάθε αντικείμενο επιστημονικής γνώσης- για την εμφάνιση και εξάπλωση του ιού cοvid19 απλή γνώμη τόσο με τη μορφή της σύστασης προς το κοινό, όσο και με τη μορφή της πρότασης γνώμης προς την πολιτεία ως προς τα επιστημονικώς κατάλληλα μέτρα προληπτικής ή κατασταλτικής αντιμετώπισής του. Η ευθύνη της θεμελιώνεται ως προς το δικαιολογημένο ή μη του τυχόν επιστημονικού λάθους. Αυτό δεν μπορεί, ούτε επιτρέπεται να ελεγχθεί χωρίς θεμελιωμένη επιστημονική γνωμοδότηση. Οι πολίτες γενικά είναι ελεύθεροι να ακολουθούν ή να μην ακολουθούν τις συστάσεις της Επιστήμης προς το κοινό.

2. Η επιβολή υποχρεωτικών μέτρων για την προστασία της δημόσιας υγείας ανήκει αποκλειστικά στην πολιτεία, η οποία έχει η ίδια και τα εντεταλμένα όργανά της (η πολιτική ηγεσία του πολιτεύματος και τα αρμόδια όργανα της εκτελεστικής εξουσίας, νοσοκομεία κ.λπ.) την ευθύνη για τη νομιμότητα των μέτρων, καθώς και των οργάνων της δικαστικής λειτουργίας για την τήρηση της νομιμότητας. Η επιβολή των μέτρων για την προστασία της δημόσιας υγείας αποτελεί όχι δικαίωμα, αλλά υποχρέωση του κράτους, που επιβάλλει το σύνταγμα κάθε χώρας και το διεθνές δίκαιο.

3. Το κράτος και ο κάθε αρμόδιος διεθνής ή κρατικός φορέας δημόσιας εξουσίας, πριν και κατά τη διάρκεια της επιβολής των μέτρων, οφείλουν να σταθμίζουν τις βλάβες, τους κινδύνους και τον βαθμό επικινδυνότητάς τους, που προκαλούν στα άλλα ζωτικά συμφέροντα και στις άλλες βασικές ανάγκες της κοινωνίας και της πολιτείας (κυριαρχία, επιβίωση, κοινωνική συμβίωση, προστασία από τις άλλες ασθένειες) και να αποφασίζουν την επιβολή ή μη, καθώς και την έκταση και το είδος ή τον τρόπο συνέχισής τους. Επομένως στην ευθύνη της πολιτείας και των οργάνων της ανήκει, εκτός από την επιβολή: η επιλογή του είδους, η έκταση, η διάρκεια, η αυστηρότητα, η επιλογή των εξαιρέσεων κ.λπ. των μέτρων. Επίσης: τα μέτρα πρέπει να είναι νόμιμα, να γίνονται, δηλαδή, με νόμιμο τρόπο και με πιστή εφαρμογή των οδηγιών της επιστήμης. Δεν δικαιολογούνται μέτρα τα οποία δεν συνιστά η επιστήμη για τον συγκεκριμένο κίνδυνο, αλλά επιβάλλονται, για να διευκολυνθεί το κράτος στην τήρηση των νόμιμων μέτρων. (Για παράδειγμα, απαγορεύεται η κυκλοφορία σε ακατοίκητους χώρους, για να μην έχει το βάρος της επιτήρησης το κράτος)

4. Τα κράτος έχει την υποχρέωση, από ρητές διατάξεις του Συντάγματος και από θεμελιώδεις αρχές του διεθνούς δικαίου, για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του κινδύνου, να προβαίνει στην επιβολή επίταξης εργασίας και μέσων παροχής υπηρεσιών όλων των αναγκαίων κατηγοριών (ιατρικού, νοσοκομειακού, εργατικού βοηθητικού προσωπικού όλων των υπηρεσιών, φρούρησης και ελέγχου τήρησης των μέτρων κ.λπ.). Επίσης έχει την υποχρέωση να αξιοποιεί πλήρως τον εθελοντισμό και κάθε εθελοντική προσφορά από το εσωτερικό και το εξωτερικό.

5. Το κράτος έχει το δικαίωμα και την υποχρέωση να αξιώνει από τους οργανισμούς της διεθνούς κοινότητας, των οποίων αποτελεί μέλος, τη συμβολή τους στην αντιμετώπιση του κινδύνου, ιδίως στην περίπτωση αναγκών, η ικανοποίηση των οποίων υπερβαίνει τις δυνάμεις του.

6. Το κράτος έχει αμέριστη την ευθύνη για τη νόμιμη ενημέρωση της κοινωνίας. Συγκεκριμένα, έχει την υποχρέωση από το Σύνταγμα και το διεθνές δίκαιο για σωστή, αντικειμενική πλήρη και καθημερινή ενημέρωση του κοινωνικού συνόλου για την πορεία του κινδύνου, για την αναγκαιότητα των επιβαλλόμενων μέτρων και για το κοινωνικό και οικονομικό κόστος των μέτρων αντιμετώπισης, αποφεύγοντας να δημιουργεί φοβίες και εσφαλμένες εντυπώσεις.

7. Το κράτος έχει την υποχρέωση να ενημερώνει επίσημα και αντικειμενικά το ίδιο την κοινωνία και να ελέγχει την ενημέρωσή της από ιδιωτικούς φορείς, λαμβάνοντας υπ’ όψιν την τεκμηριωμένη επιστημονική γνώση που υπάρχει σήμερα, την επικίνδυνη ενημέρωση από τα έντυπα, τα οπτικοακουστικά και τα ηλεκτρονικά ΜΜΕ, που εκμηδενίζει την προσωπική κρίση των αποδεκτών, εμφυτεύει την ενημερωτική γνώση με τρόπους «πλύσης εγκεφάλου», δημιουργίας κοινωνικής φοβίας, τεχνητών επιθυμιών και προσδοκιών, εικονικών εντυπώσεων και παραστάσεων, εφησυχασμών, ευκολιών διαβίωσης κ.ά., μεταβάλλοντας την κοινωνία ανθρώπων σε κοινωνία αγέλης.

ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ

Με αυτές τις θέσεις, η επιβολή των μέτρων για την αντιμετώπιση του covid19 στην Ελλάδα και διεθνώς, λόγω και της πρωτοφανούς αυστηρότητας και έκτασης και των επίσης πρωτοφανών συνεπειών του για το κοινωνικό σύνολο, είναι φυσικό να δημιουργεί σε κάθε υπεύθυνο άνθρωπο τα ακόλουθα ερωτήματα:

1. Οι πολιτικές ηγεσίες των χωρών, τα ΜΜΕ και το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού υποστηρίζουν ότι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) επιβάλλει τη λήψη των επιβαλλόμενων μέτρων για την αντιμετώπιση του ιού ως απαραίτητων για την προστασία της δημόσιας υγείας. Από όσα γνωρίζομε γενικά για τις επιστημονικές ανακοινώσεις για λήψεις μέτρων προστασίας και από ό,τι προκύπτει από τη διατύπωση ανακοινώσεων του Παγκόσμιου Οργανισμού και πολλών επιστημόνων διεθνούς κύρους, οι σχετικές δηλώσεις αποτελούσαν συστάσεις. Όπως δε επισημάνθηκε από εκπροσώπους της επιστήμης, δεν μπορεί να βεβαιώσει ούτε για την καταλληλότητα, ούτε για τον τρόπο επιβολής, ούτε για την αποτελεσματικότητα των μέτρων που συνιστώνται, λόγω της πλήρους άγνοιας του ιού. Τα μέτρα συνιστώνται απλώς ως προϊόν γνώσης αντιμετώπισης άλλων μικροβίων και ιών και της σημερινής εμπειρικής παρακολούθησης της πορείας εξέλιξης της ίωσης από τον covid19. Επειδή άλλο επιβολή ως απαραίτητων λόγω επιστημονικής γνώσης και άλλο σύσταση χωρίς επιστημονική ειδική γνώση, και άλλες συνέπειες έχει για το κοινωνικό σύνολο το μήνυμα της επιβολής και άλλες το μήνυμα της σύστασης:

Ερωτάται:
Η θέση του ΠΟΥ και της ιατρικής επιστήμης είναι γνωμοδοτική σύσταση μέσων πρόληψης της μετάδοσης του ιού με όλες τις ελλείψεις γνώσης του, ή επιτακτική σύσταση επιβολής των μέτρων με πλήρη βεβαιότητα για την αποτελεσματικότητά τους;
Την απάντηση πρέπει να δώσει και ο ΠΟΥ και οι ελληνική ιατρική επιστήμη.

2. Ο ΠΟΥ δημιούργησε νέο όρο για την επιδημία του covid19, τον όρο «πανδημία» και την παρουσίασε με χαρακτηρισμούς και δηλώσεις πολύ μεγάλης επικινδυνότητας.

Ερωτάται:
Σε σύγκριση με άλλες μέχρι σήμερα γνωστές επιδημίες μεγάλης θνησιμότητας και ευρείας διεθνούς εξάπλωσης και με βάση την πραγματική έκταση εξάπλωσης του κορωνοϊού, είναι επιστημονικά δικαιολογημένος ο νέος όρος «πανδημία» και η επισήμανση της υψηλής επικινδυνότητάς του, που εντείνουν τη φοβία; Υπάρχει επιστημονικά τεκμηριωμένη απάντηση;

3. Οι ασάφειες και οι αστάθειες της ιατρικής επιστήμης ως προς τα μέτρα και του τρόπου αντιμετώπισης της επιδημίας είναι, ως ένα λογικό σημείο κατανοητές, λόγω της άγνοιας του ιού και των ιδιοτήτων του. Αυτή που δεν είναι κατανοητή είναι η παλινδρόμηση ως προς τη χρησιμότητα της μάσκας, ενός τόσο απλού, συνηθισμένου και ανέκαθεν γνωστού μέσου προφύλαξης από λοιμώξεις. Η παλινδρόμηση συνίστατο από απρόσφορη και βλαβερή (αρχικά), μέχρι απολύτως απαραίτητη (σήμερα). Η παλινδρόμηση έγινε και από τον ΠΟΥ! Το περίεργο δε είναι -αυτό που δημιουργεί στο αδαές κοινό δικαιολογημένες υποψίες- ότι η μεταβολή συνέπεσε και με την αθρόα παραγωγή μασκών.

Ερωτάται:
Δε θα έπρεπε να υπάρχει μια επεξήγηση για την παλινδρόμηση αυτή ενός τόσο συνηθισμένου μέτρου; Ήταν τόσο δύσκολο επιστημονικά να διαγνωσθεί εξαρχής η χρησιμότητα ή μη αυτού του μέτρου;

4. Η συνεχής απασχόληση των ΜΜΕ και της επίσημης ενημέρωσης του κράτους έχει εκτοπίσει σε δεύτερη θέσει όλα τα μεγάλα παγκόσμια και εθνικά θέματα.

Ερωτάται:
Δικαιολογείται το φαινόμενο αυτό για την καταπολέμηση του ιού από πολιτική άποψη και από την άποψη της ιατρικής επιστήμης;

5. Η ενημέρωση γίνεται με ανακοίνωση απόλυτων αριθμών κρουσμάτων και θανάτων, χωρίς συγκριτικά στοιχεία (με ποσοστό πληθυσμού και με αντίστοιχα ποσοστά άλλων, μεταδοτικών και μη, ασθενειών και πάντοτε με ύφος άμεσης και καταστροφικής απειλής της όλης κοινωνίας και με εικόνες τρόμου από την νοσοκομειακή περίθαλψη. Επίσης, δεν έγινε, ούτε γίνεται ενημέρωση με συγκριτικά στοιχεία ούτε των μέτρων που ελήφθησαν για την αντιμετώπιση του covid19 σε σχέση με τα μέτρα που έχουν ληφθεί για την αντιμετώπιση άλλων γνωστών διεθνούς εμβέλειας θανατηφόρων ιώσεων και επιδημιών, ούτε του αριθμού των κρατών, μεταξύ εκείνων στα οποία εξαπλώθηκε και σε εκείνα στα οποία δεν εξαπλώθηκε ο ιός.

Ερωτάται:
Είναι αυτή σωστή και νόμιμη ενημέρωση, με βάσει τις διεθνείς αρχές υπευθυνότητας και νομιμότητας;

6. Από την εμπειρία όλων μας έχει γίνει γνωστό ότι οι συνέπειες των μέτρων που έχουν επιβληθεί έχει εκτεταμένες συνέπειες στη δημόσια υγεία, κυρίως με κρούσματα ψυχικών, ψυχοσωματικών διαταραχών και ασθενειών, αυτοκτονιών κ.ά.

Ερωτάται: 
Γιατί δεν υπάρχει δημόσια ενημέρωση για τις συνέπειες αυτές, ούτε οδηγίες της ιατρικής επιστήμης για την αντιμετώπισή τους; Δεν είναι γνωστή η υποχρέωση αυτή, που επιβάλλουν τα συντάγματα και το διεθνές δίκαιο για την τήρηση της δημοκρατικής αρχής και για την προστασία της αξίας και των δικαιωμάτων του ανθρώπου;

7. Είναι γνωστό ότι η πρωτοφανής σωρεία και αυστηρότητα των μέτρων πρόληψης και νοσηλείας των θυμάτων της επιδημίας μείωσε σοβαρά τις δυνατότητες του ισχύοντος συστήματος υγείας ακόμη και των οικονομικά ισχυρών χωρών, για δε την Ελλάδα και άλλες οικονομικά ασθενείς χώρες υπήρξε καταλυτική.

Ερωτάται:
Δε θα έπρεπε, με βάση τις ίδιες αρχές διεθνούς και συνταγματικής νομιμότητας και πολιτικού ήθους, να υπάρχει σχετική ενημέρωση τόσο για την αύξηση της θνησιμότητας από όλα τα άλλα νοσήματα, λόγω αυτής της επιβάρυνσης του συστήματος υγείας, όσο και για τα μέτρα που ελήφθησαν ή λαμβάνονται για την αντιμετώπιση αυτής της συνέπειας;

8. Χωρίς να μπορεί κανείς απλός πολίτης να προβεί σε ποσοτικό προσδιορισμό, έχουν όλοι συνειδητοποιήσει το τεράστιο -πρωτοφανές, θα έλεγα, στην ιστορία της ανθρωπότητας- οικονομικό και κοινωνικό κόστος των μέτρων αντιμετώπισης της επιδημίας.

Ερωτάται:
Δε θα έπρεπε, με βάση πάντοτε των ίδιων αρχών, να υπάρχει ενημέρωση ή ελευθερία διαλόγου:
– Πρώτον, για την τάξη μεγεθών του οικονομικού κόστους, τόσο της κατηγορίας των δαπανών του κράτους, όσο και του αρνητικού κόστους της δημόσιας και της ιδιωτικής οικονομίας (δημοσίων εσόδων, δημόσιου και ιδιωτικού δανεισμού, εισοδημάτων, οικονομικών αποτελεσμάτων επιχειρήσεων, πτωχεύσεων, «κλεισίματος» επιχειρήσεων κ.λπ.;
– Δεύτερον, για τις κύριες κατηγορίες του κοινωνικού κόστους (πολιτισμού, παιδείας, εκπαίδευσης, έρευνας, παραγωγικότητας, κ.λπ.);
– Τρίτον, στοιχείων σύγκρισης όλων ή έστω μερικών κατηγοριών κόστους με αντίστοιχα κόστη αντιμετώπισης άλλων μεγάλων επιδημιών και γενικά εθνικών κινδύνων;

9. Σε μεγάλες κρίσεις και γενικά σε περιπτώσεις μεγάλης έκτασης οικονομικών ζημιών και περιπτώσεων σοβαρής βλάβης θεσμών και συστημάτων κοινωνικών υπηρεσιών, αρχίζει διάλογος προβλέψεων αποκατάστασης και επίσημου σχεδιασμού τόσο σε εθνικό, όσο και σε διεθνές επίπεδο. Στην παρούσα τόσο σοβαρή και καταστροφική κρίση, δεν ακούγεται τίποτε σοβαρά οργανωμένο. Αντίθετα, υπάρχει πλήρης σιωπή, χωρίς να έχουν γίνει μέχρι σήμερα γνωστά καμιά σοβαρή πρόβλεψη για το τέλος της κρίσης, ούτε κανένας γνωστός σοβαρός σχεδιασμός για την επόμενη μέρα από κράτος ή από διεθνή οργανισμό, ενώ ο διάλογος είναι defacto αποκλεισμένος.

Ερωτάται:
Μπορεί να εξηγηθεί αυτή η σιωπή και ελαφρότητα; Δε δημιουργεί δικαιολογημένες υποψίες στην πάσχουσα κοινωνία; Δεν αφήνει στο σκοτάδι τις πολιτικές κοινωνίες να κρίνουν την πολιτική αντιμετώπισης τόσο σοβαρής κρίσης, όπως επιτάσσει η δημοκρατική αρχή;

10. Σε περιπτώσεις τέτοιων σοβαρών καταστάσεων ένδειας, αναπτύσσονται συνήθως ποικίλα φαινόμενα, νόμιμα και νομιμοφανή, εμπορικής εκμετάλλευσης αναγκών που δημιουργεί κάθε κρίση. Υπήρξαν, ασφαλώς, και στην παρούσα κρίση της επιδημίας. Το πιο εμφανές και γνωστό σε όλους είναι η νομιμοφανής εμπορεία της μάσκας. Είναι γνωστό ότι το κόστος παραγωγής είναι πάρα πολύ χαμηλό, αλλά στον καταναλωτή φθάνει σε τιμή από εικοσαπλάσια και πάνω του κόστους (2.000%!). Λόγω του ότι το εμπόρευμα είναι φθηνό, δεν δημιούργησε κοινωνική έκρηξη. Ωστόσο η κερδοσκοπία φαίνεται απαράδεκτη και εγκληματική.

Ερωτάται:
Γιατί δεν υπήρξε κρατικός έλεγχος μέχρι σήμερα; Γιατί δεν ελήφθησαν κοινωνικά μέτρα, που λαμβάνονται συνήθως σε τόσο βαριές οικονομικές κρίσεις που πλήττουν τους ανθρώπους χαμηλών εισοδημάτων, όπως ενοικιοστάσια φτωχών κατοικιών και μικρών καταστημάτων, διατιμήσεις βασικών αγαθών διατροφής και ένδυσης κ.λπ.;

11. Ειδικά ερωτήματα για την επιβολή των μέτρων στην Ελλάδα:

Όλα τα προηγούμενα ερωτήματα δεν απευθύνονται μόνο στη διεθνή κοινότητα και στις χώρες της Δύσης, που κυβερνώνται επίσημα με δημοκρατικό πολίτευμα, αλλά και προς την πολιτική ηγεσία και την ηγεσία της ιατρικής επιστήμης της χώρας μας. Ωστόσο, στην Ελλάδα έχομε και ειδικά ερωτήματα, λόγω των πολλών ιδιαιτεροτήτων, θετικών και αρνητικών, που την διακρίνει από τις άλλες δημοκρατικές χώρες. Τα ερωτήματα αυτά είναι τα ακόλουθα:

α. Είναι γνωστή η πολλαπλή ελλειμματικότητα του ΕΣΥ, για την κάλυψη των στοιχειωδών αναγκών της υγείας που παρέχει υποχρεωτικά το κράτος. Είναι, επίσης, γνωστό ότι η πολιτική ηγεσία διέθεσε τα μέσα αντιμετώπισης της επιδημίας αποκλειστικά ή σχεδόν αποκλειστικά από το ήδη έλλειμμα του ΕΣΥ, του οποίου η αντοχή και η αποτελεσματικότητα ήταν φυσικό να υποστούν πολύ μεγαλύτερη κάμψη από όσο σε άλλες χώρες, με σοβαρές συνέπειες για την οφειλόμενη περίθαλψη και προστασία των ελλήνων πολιτών από όλες τις άλλες ασθένειες.

Ερωτάται:
– Πρώτον, γιατί δεν επιστρατεύθηκαν τα ιδιωτικά ιατρεία, όπως ορίζει το Σύνταγμα, και όλοι οι ιδιώτες που ασκούν οποιοδήποτε ιατρικό ή νοσηλευτικό επάγγελμα για άμεση παροχή υπηρεσιών για την αντιμετώπιση όχι μόνο του κορωνοϊού, αλλά και κάθε ασθένειας είτε δωρεάν, είτε έστω με χαμηλή αποζημίωση για το κόστος παροχής των υπηρεσιών (μεταφορικών, φαρμακευτικών κ.ά.).;
– Δεύτερον, γιατί δεν χρησιμοποιήθηκαν οι εθελοντές, που πρόθυμα και σε μεγάλο αριθμό προσφέρθηκαν να προσφέρουν δωρεάν τις κάθε είδους υπηρεσίες τους, πού είχε ανάγκη το κράτος και το ΕΣΥ για όλες τις ασθένειες: νοσηλευτικές, βοηθητικές νοσηλείας, βοηθητικές της λειτουργείας των νοσοκομείων (γραμματειακές, τεχνικές, καθαριότητας κ.ά.), καθώς και βοηθητικές εργασίες αντίστοιχων υπηρεσιών του κράτους, όπως εκείνες για τον έλεγχο τήρησης των υποχρεωτικών μέτρων, για την παροχή πληροφοριών σχετικά με κάθε είδους ερωτήματα σχετικά με την προστασία της υγείας των πολιτών κ.ά.;
– Τρίτον, στο βαθμό που δεν επαρκούσαν οι εθελοντές, γιατί δεν έγινε επίταξη αντίστοιχων υπηρεσιών  πολιτών, επιστημόνων κ.ά. κατηγοριών πολιτών για την κάλυψη των κενών;
– Τέταρτον, το γεγονός της γνωστοποίησης από επίσημα χείλη του δημόσιου τομέα νοσοκομειακής περίθαλψης, ότι το κράτος διέθεσε αρχικά 500 κλίνες για τα κρούσματα του κορωνοϊού, ενώ υπήρχαν 2.500 κλίνες διαθέσιμες από κλινικές του ιδιωτικού τομέα, των οποίων δεν είχε γίνει χρήση, δημιουργεί την απορία: γιατί το κράτος δεν χρησιμοποίησε τις δυνατότητες αυτές και, αν δεν προσφέρονταν εθελοντικά, γιατί δεν προέβη σε επίταξη, όπως επιβάλλει το Σύνταγμα;

β. Όταν επιβάλλονται ή συνιστώνται μέτρα ή προσφέρονται υπηρεσίες στο κοινωνικό σύνολο για οποιοδήποτε σκοπό, δημιουργούνται πάντοτε απορίες και παρέχονται σχεδόν πάντοτε σχετικές πληροφορίες από τις αρμόδιες αρχές ή από ειδικά κέντρα ή σταθμούς πληροφοριών για την τήρηση ή χρήση τους. Είναι δε γνωστό ότι προσφέρονται επίσης και πληροφορίες για διευκόλυνση ιδιωτών σχετικά με την κίνηση και την ικανοποίηση αναγκών και ενδιαφερόντων τους σε ξένο περιβάλλον (τουριστικές, κυκλοφοριακές, υγειονομικές, κ.ά.). Στην προκείμενη περίπτωση της αντιμετώπισης του κορωνοϊού, ενώ αυτό έχει αναδειχθεί σε πρώτο θέμα επικινδυνότητας για το σύνολο της κοινωνίας και έχουν επιβληθεί τα πιο σκληρά μέτρα αντιμετώπισής του, αφενός μεν κάθε δημόσια ανακοίνωση βρίθει από ασάφειες και αφετέρου είναι ολοσχερώς αποκλεισμένη κάθε υπεύθυνη δημόσια πληροφόρησης (έχω και προσωπική εμπειρία) σχετικά με διευκρίνιση ακόμη και αδικαιολόγητων ασαφειών, όπως είναι αποκλεισμένη η πληροφόρηση για οποιαδήποτε απορία που αφορά την τήρηση των μέτρων και την προστασία του κοινού.

Ερωτάται:
– Πρώτον, γιατί λείπει αυτή η οργάνωση παροχής πληροφοριών από ειδικά κέντρα, στελεχωμένα, για λόγους οικονομίας, και από προσωπικό εθελοντών ή προσώπων με επίταξη υπηρεσιών, που θα εκπαιδεύονταν με ένα πρόγραμμα ολιγόωρης εκπαίδευσης;
– Δεύτερον, γιατί υπάρχουν κατάφωρες ασάφειες τόσο ως προς την ενημέρωση για τους κινδύνους, όσο και ως προς τον προσδιορισμό των μέτρων, χωρίς δυνατότητα διευκρίνισης;
– Τρίτον, γιατί τόσες κρίσιμες ασάφειες για την προστασία των ευπαθών κατηγοριών: ασάφεια ως προς τον προσδιορισμό των ευπαθών (μόνο με υπερβολικά μακρύ ηλικιακό προσδιορισμό, χωρίς παθολογικά κριτήρια), ασάφεια ως προς τη θνησιμότητά τους (χωρίς τη διευκρίνιση ποσοστού θανάτων από υπάρχον νόσημα ή άμεσα από κορωνοϊό, καθώς ως προς τη θνησιμότητα μεταξύ των ανηκόντων στην εν λόγω κατηγορία χωρίς προσβολή από τον ιό και εκείνων που προσβλήθηκαν), ασάφεια ως προς το αν τα μέτρα για τις ευπαθείς κατηγορίες, αποτελούν απλή σύσταση πρόνοιας, ενώ υποχρέωση μόνο όταν προσβληθούν, όπως ισχύει σε άλλες χώρες και όπως απαιτεί η διεθνής και συνταγματική νομιμότητα;
– Τέταρτον, Δε θα απαιτούσε κανείς από το ανοργάνωτο κράτος της χώρας μας να παρέχει πλήρεις υπηρεσίες πρόνοιας (διαβίωσης και περίθαλψης) στους ευπαθείς που βρίσκονται σε σύσταση κατ’ οίκον προφύλαξης, όπως σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη. Γιατί, όμως, δεν οργανώθηκε από το κράτος παροχή υπηρεσιών στοιχειώδους πρόνοιας κατ’ οίκον με εθελοντές και, εν ανάγκη, με επίταξη υπηρεσιών, για να μην πεθάνουν πολλοί -όπως έγινε- από εγκατάλειψη;

γ. Στην Ελλάδα επιβλήθηκαν μέτρα εντελώς παράλογα, τα οποία δεν είχαν καμιά λογική σχέση με την ιατρική επιστήμη για την πρόληψη από τον ιό. Αντίθετα συνέβαλλαν στην ανάπτυξη τόσο του πανικού, όσο και των ψυχοσωματικών και σωματικών ασθενειών.

Ερωτάται για παράδειγμα:
Σε τί εξυπηρετούσε η απαγόρευση μετάβασης μεμονωμένων ατόμων σε ακατοίκητες και εξοχικές περιοχές για αναψυχή, για πεζοπορία ή άλλη άσκηση, για μάζεμα άγριων χόρτων και καρπών;
Σε τί εξυπηρετούσε η απαγόρευση του ατομικού ψαρέματος για άσκηση, αναψυχή ή για το πιάτο του φτωχού με βάρκα ή με αγκίστρι από την ξηρά σε περίπτωση που η παραλία ήταν μακριά από την κατοικία;
Σε τι εξυπηρετούσε η απαγόρευση ατομικής ή οικογενειακής μετάβασης για αναψυχή ή για άσκηση με κολύμπι σε ερημικές παραλίες;
Η τυχόν απάντηση, ότι το κράτος δεν είχε επαρκές προσωπικό για έλεγχο περιπτώσεων συγκέντρωσης προσώπων σε «παρέες», είναι αδικαιολόγητη, λόγω της δυνατότητας των μέσων χρησιμοποίησης εθελοντών ή της επίταξης υπηρεσιών.

δ. Είναι γενικά γνωστός ο πλήρης αποκλεισμός από τα μεγάλα (κυρίως) έντυπα και ραδιοτηλεοπτικά ΜΜΕ για τη δημοσίευση ερωτημάτων, όπως τα παρόντα, τεκμηριωμένων γνωμών, πληροφοριών, σοβαρής κριτικής, κ.ά. – έχω δε πολλαπλή και επανειλημμένη προσωπική εμπειρία αυτού του γεγονότος. Γνωρίζουν δε οι πάντες ότι αυτό αποτελεί βαρύτατη προσβολή της δημοκρατικής αρχής, της ελευθερίας του τύπου, της ελευθερίας έκφρασης και διάδοσης της γνώμης και της όλης λειτουργίας του πολιτεύματος.

Ερωτάται:
Γιατί δεν υπήρχε καμιά παρέμβαση ή έστω εξήγηση από την πολιτική ηγεσία και από τους αρμόδιους οργανισμούς ελέγχου (ΕΣΡ, ενώσεις δημοσιογράφων κ.λπ.); Μήπως ο αποκλεισμός της ελευθερίας του τύπου αποτελεί «δικαίωμα» της «ελευθερίας των επιχειρήσεων του τύπου»; 

12. Φεύγοντας από το στενό οπτικό πεδίο της Ελλάδας και επιστρέφοντας στο διεθνές επίπεδο, παρατηρούμε τις καταστροφικές συνέπειες του πανικού, οι οποίες ήταν γνωστές από παλαιότερες μάστιγες επιδημιών και πολέμων σε πολλούς λαούς. Από την σχετικά πιο πρόσφατη μάστιγα της φυματίωσης είναι και από την επιστήμη μελετημένες οι κοινωνικές συνέπειες του αντίστοιχου πανικού εκείνης της εποχής.
Σήμερα, ο πανικός του κορωνοϊού είναι παγκοσμίως κατάφωρος, όπως είναι επιστημονικά γνωστή και η μέθοδος δημιουργίας πανικού ή τρόμου ή σοκ για την επιβολή θελήσεων και μέσων εξουσίασης.
Είναι επίσης επιστημονικά μελετημένες σε βάθος: η επιβολή των οπτικοακουστικών μέσων ενημέρωσης στην ανθρώπινη προσωπικότητα, η δημιουργία της «πλύσης εγκεφάλου», η εμφύτευση έτοιμης γνώσης και τελικά η τραγική συνέπεια της «αγελοποίησης» της ανθρώπινης κοινωνίας και της νέκρωσης της ελεύθερης και δημιουργικής προσωπικότητας.
Είναι επίσης γνωστές οι συνέπειες υγείας από τον πανικό και την αγελοποίηση του ανθρώπου.
Όλες αυτές οι μέθοδοι εφαρμόζονται σήμερα για την επιβολή των μέτρων αντιμετώπισης της επιδημίας του κορωνοϊού, με πρωτοφανώς εκτεταμένη παραβίαση των θεμελιωδών αρχών νομιμότητας και των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του πολίτη.

Ερωτάται:
Γιατί δε υπάρχει καμιά παρέμβαση των διεθνών οργανισμών για την προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου;
Συγκεκριμένα:
– Πρώτον, γιατί δεν υπάρχει καμιά παρέμβαση ή επεξήγηση του ΠΟΥ, του ύπατου φύλακα της υγείας  του ανθρώπου, για τις παραβιάσεις εις βάρος της δημόσιας υγείας, που γίνονται καθημερινά σε σχέση με την εφαρμογή των μέτρων προστασίας;
– Δεύτερον και κρισιμότερο: Γιατί δεν υπάρχει καμιά κίνηση και καμιά παρέμβαση του ύπατου φύλακα των θεμελιωδών αρχών νομιμότητας και της προστασίας της αξίας και των δικαιωμάτων του Ανθρώπου, του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών; Μήπως βρισκόμαστε μπροστά στο αντίστοιχο φαινόμενο του τέλους της «Κοινωνίας των Εθνών», που έχε παραλύσει μπροστά στην επερχόμενη λαίλαπα του φασισμού και του εθνικοσοσιαλισμού; Μήπως, είναι στον ορίζοντα καμιά άλλη λαίλαπα, που έχει παραλύσει τον ΟΗΕ;

13. Τελικό ερώτημα:

– Δεν πρέπει να δοθεί απάντηση στα ερωτήματα;

– Θα πρέπει ο άνθρωπος να παραιτηθεί από το φυσικό του δικαίωμα, που τον διακρίνει από τα άλλα ζώα: να ρωτά και να διερωτάται;

Κύθηρα, Σεπτέμβριος 2020
Γιώργος Κασιμάτης