Από τον Οικονομικό Μύθο στο Λόγο

Γράφει ο Σπύρος Στάλιας*, Οικονομολόγος Ph.D

Ας δούμε μερικές βασικές αρχές, που στηρίζουν τον κόσμο της κυρίαρχης οικονομικής σκέψης της ΕΕ, που οδηγούν σε πλάνη σύνθεσης, και από την πλάνη σύνθεσης σε επιστημονική θεωρία, και από εκεί σε επίφοβες, ανόητες αιματηρές πολιτικές εφαρμογές.

Ο A. Smith, ο πατέρας του φιλελευθερισμού τόνιζε ότι 'ότι είναι συνετό στη διαχείριση μιας οικογένειας, σπάνια μπορεί να είναι λανθασμένο για ένα μεγάλο Βασίλειο.’ Στην κυριολεξία η ρήση αυτή μοιάζει να είναι αυταπόδεικτη. ...

Ο Α. Smith ήθελε να πει εδώ, ότι μια οικογένεια θα πρέπει να ζει απλά, σύμφωνα με τα εισοδήματα που της απομένουν μετά τις αποταμιεύσεις της. Έτσι θα συσσωρεύει πλούτο για να μπορεί να κάνει επενδύσεις, και στις δύσκολες στιγμές να μπορεί να τα βγάζει πέρα.

Κατά συνέπεια αυτό το τόσο λογικό, το τόσο σταθερό σαν αλήθεια στο χρόνο και στον χώρο, δεν μπορεί να μην είναι αλήθεια για ένα Βασίλειο, για ένα Κράτος. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε που την αρχή της φειδούς (της αποταμίευσης) μας την διδάσκουν από μικρά παιδιά και την γιορτάζουμε άλλωστε την ημέρα της αποταμίευσης.

Αν όμως αιφνιδίως όλοι μας, άτομα, νοικοκυριά, επιχειρήσεις, κράτη αυξήσουμε τις αποταμιεύσεις μας, το αποτέλεσμα θα είναι καταστροφικό. Θα λείψει τόση μεγάλη ζήτηση από την αγορά που η παραγωγή θα μειωθεί και η ανεργία θα εκτιναχτεί στα ύψη.

Κατά συνέπεια αυτό που είναι ενάρετο για ένα άνθρωπο ή οικογένεια, αν το εφαρμόσουμε ως ενάρετη πολιτική, είναι καταστροφικό. Με άλλα λόγια, αν αναλογικά εφαρμόσουμε ότι ισχύει για μια οικογένεια στο κράτος, δεν θα έχει το ίδιο αποτέλεσμα αλλά μάλλον οδυνηρό εκβάν.

Πάμε στην ουσία ρωτώντας γιατί. Απλά γιατί οι επενδυτικές δαπάνες καθορίζουν τις αποταμιεύσεις σε μια οικονομία και όχι οι αποταμιεύσεις τις επενδύσεις. Αυτό το προφανές, επειδή είναι παράδοξο, η ΕΕ και οι νεοφιλελεύθεροι που κυβερνούν μέσω του  'αριστερού' Σύριζα, δεν το καταλαβαίνουν και βασανίζουν με λιτότητες όλους τους πολίτες της.

Ένας επιχειρηματίας μπορεί να ρίξει το παραγωγικό του κόστος αν μειώσει τους μισθούς των εργατών του. Και πράγματι, αν αυτό το κάνει μπορεί να αυξήσει τα κέρδη του. Αν όλοι οι επιχειρηματίες τον μιμηθούν, τότε το αποτέλεσμα θα είναι η κατάρρευση των κερδών, το κλείσιμο των επιχειρήσεων, η αύξηση της ανεργίας.

Μα γιατί θα πει κάποιος, εφ’ όσον λειτούργησε σε μια επιχείρηση γιατί να μην λειτουργήσει σε όλη την οικονομία; Μα είναι απλό και ας είναι παράδοξο. Οι εργάτες, αφού μειώθηκαν οι μισθοί τους, δεν θα μπορούν να αγοράζουν ότι παρήγαγαν και έτσι απολύονται.

Εν τούτοις η μείωση των μισθών, ημερομισθίων και συντάξεων αποτελεί θεμέλιο λίθο της πολίτικης της νεοφιλελεύθερης ΕΕ και της Κυβέρνησης μας και η αναγωγή από το καλό μιας επιχείρησης στο σύνολο της οικονομίας, δεν φαίνεται να λειτουργεί.

Ας πάρουμε ένα κράτος το όποιο δεν άσκησε ‘ενάρετη πολιτική’, και τέλος πάντων του επιβάλλεται άμεσα να εξοφλήσει τους δανειστές του. Περικόπτει δραστικά τους μισθούς, τις συντάξεις, επιβάλει νέους φόρους, μηδενίζει τις επενδύσεις του, τις δαπάνες του και στο τέλος βρίσκεται πιο χρεωμένο από πριν ή καλύτερα βρίσκεται σε ένα φαύλο κύκλο περικοπών και αυξανόμενων χρεών.

Ενώ μια χρεωμένη οικογένεια θα μπορούσε να το πετύχει αυτό με αιματηρές θυσίες, δηλαδή να αποπληρώσει τους δανειστές της, το Κράτος βρίσκεται πιο χρεωμένο. Παράδοξο κι όμως αληθινό.

Γιατί άραγε γίνεται αυτό; Μα γιατί έπεσε το συνολικό επίπεδο παραγωγής λόγω μείωσης της ζήτησης, και όσο μειώνεται η ζήτηση τόσο το χρέος αυξάνεται, γίνεται ανυπόφορο. Αυτή η κατάσταση έφερε τον Χίτλερ στην εξουσία και όχι ο πληθωρισμός της Βαϊμάρης όπως αρέσκονται να λένε οι Τραπεζίτες, που ευθύνονται γι αυτό και για τον ΒΠΠ μετά.

Και εδώ φαίνεται ότι το να παρομοιάσεις μια οικογένεια με ένα κράτος δεν φαίνεται να λειτουργεί. Και όμως αυτός ο τρόπος σκέψης ισχύει στην ΕΕ καίτοι η πράξη αποδεικνύει το αντίθετο. Η λογική καταλύεται.

Σκεφτείτε σήμερα ότι όλα τα υπερχρεωμένα κράτη της Ευρώπης ασκούν πολιτικές λιτότητας για να αποπληρώσουν τα χρέος τους. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο που η Ευρώπη οδεύει σε βαθειά ύφεση που θα συμπαρασύρει και την Γερμανία. Μα πως θα εξοφλήσουμε τα χρέη μας; Στο χρόνο με επενδύσεις. Άλλος τρόπος δεν υπάρχει.

Λέγεται ότι άμα ένα κράτος κάνει εξαγωγές έχει πλούτο. Και φαίνεται αυτό να είναι προφανής αλήθεια. Κατά συνέπεια αν όλα τα κράτη γίνουν εξαγωγικά ο παγκόσμιος πλούτος θα αυξηθεί. Και αυτό δείχνει να είναι προφανές. Θα γίνει όμως το αντίθετο. Αν όλα τα κράτη θελήσουν να έχουν θετικό εμπορικό ισοζύγιο τότε θα πρέπει να γίνουν ανταγωνιστικά.

Για να γίνουν όμως ανταγωνιστικά θα πρέπει να μειώσουν μισθούς και ημερομίσθια, πράγμα που σημαίνει ότι θα μειωθεί η εσωτερική ζήτηση, αλλά και η ζήτηση από το εξωτερικό, και έτσι οι παγκόσμιες εξαγωγές όχι μόνο δεν θα αυξηθούν αλλά θα οδηγηθούμε σε παγκόσμια ανεργία.

Παράδοξο και πάλι, αλλά να, αυτό που είναι καλό για ένα κράτος φαίνεται πως είναι κάκιστο για το σύνολο των κρατών. Άρα η ΕΕ με κάποιο άλλο τρόπο θα πρέπει να χειριστεί τα θέματα των ενδοευρωπαϊκών εμπορικών συναλλαγών.

Ας πάμε στα παράδοξα περί το χρήμα. Το χρήμα είναι το μέσο που εξοφλούμε τα χρέη μας. Δηλαδή όταν πάμε στο σουπερμάρκετ να αγοράσουμε κάτι, ουσιαστικά εξοφλούμε χρέη. Καθώς γεμίζουμε το καροτσάκι με προϊόντα δημιουργούμε χρέος και όταν φτάνουμε στο ταμείο, πληρώνοντας, εξοφλούμε το χρέος που δημιουργήσαμε.

Το χρήμα κυκλοφορεί για να εξοφλεί χρέη. Αλλά και το χρήμα δημιουργείται από την δημιουργία χρεών. Δηλαδή δημιουργούμε χρέος για να δημιουργηθεί το χρήμα. Αν δεν γίνει το πρώτο, χρήμα δεν παράγεται.

Για να υπάρξει παραγωγή απαιτείται να υπάρχει παραγωγικός σχεδιασμός του κράτους και των επιχειρήσεων, η επιθυμία του κράτους να δημιουργήσει χρήμα και των επιχειρήσεων να δανειστούν, και το τραπεζικό σύστημα να μπορεί να παράγει πιστώσεις, δηλαδή αξιώσεις επί της μελλοντικής παραγωγής.

Κατά συνέπεια το χρήμα που παράγει το κράτος και οι πιστώσεις, παράγονται ex nihilo και εκφράζουν έλλειμμα. Η πρώτη αιτία του πλούτου συνεπώς είναι η επένδυση. Οι αποταμιεύσεις δεν παίζουν κανένα ρόλο στην έναρξη της παραγωγικής διαδικασίας αλλά είναι δημιούργημα στο τέλος της παραγωγής.

Κατά συνέπεια όταν η βαθειά ύφεση και η ανεργία μας μα ζώνουν, δυναμικά το Κράτος θα πρέπει να ‘κόψει χρήμα για επενδύσεις’ για αντιστρέψει την κατάσταση γιατί το χρήμα λείπει, γιατί το χρήμα είναι ζωτικό για την οικονομία. Χωρίς χρήμα δεν μπορεί να υπάρξει οικονομία. Χωρίς χρήμα χάνονται γενιές, που μόνο μια φορά θα ζήσουν.

Στην ΕΕ η αντίληψη για το χρήμα είναι διαφορετική. Το ευρώ ισχυρίζονται ότι είναι ουδέτερο, είναι ένα απλό μέτρο των τιμών, δεν παίζει κανένα ρόλο στην οικονομία και αν τυχόν η προσφορά του αυξηθεί τότε θα έχουμε πληθωρισμό.

Αν είχαμε όμως πληθωρισμό και μειώναμε την ποσότητα του χρήματος δεν θα είχαμε μονό πτώση του πληθωρισμού αλλά και ύφεση. Τώρα που έχουμε ύφεση φοβόμαστε τον πληθωρισμό. Το παράδοξο των παραδόξων.

Όπως και να το κάνουμε ο μύθος έχει ακόμα την γοητεία του, όλη η Τραγωδία εκεί στηρίζεται, αλλά η αντίληψη αυτή της ΕΕ για το χρήμα μας πάει πέραν του μύθου, μας πάει στο σκοτάδι της ιστορίας.

Έλεος πια. Δεν είναι δυνατόν να είμαστε σε ύφεση και με ανεργία και να λέμε ότι φοβόμαστε τον πληθωρισμό που στο κάτω-κάτω είναι, επί της ουσίας, πολιτικό φαινόμενο, άσχετα αν εκφράζεται νομισματικά.

Εδώ όμως εγείρεται ένα ερώτημα. Μα είναι δυνατόν αυτά να μην είναι κατανοητά; Μπορεί και ναι μπορεί και όχι. Άλλον όχι για τις νεώτερες γενεές πολικών και οικονομολόγων, αφ’ ότου η οικονομία προσπάθησε να γίνει θετική επιστήμη και έτσι έχασε την επαφή της από τις άλλες ανθρωπιστικές σπουδές.

Ο Κέϋνς με την ‘Γενική Θεωρια’ του το 1936 έκανε μια επανάσταση υπέρ της Δημοκρατίας, της Πολιτικής και των Λαών. Κατέστησε την δημοσιονομική και νομισματική πολική όργανα καταπολέμησης της ανεργία και της ύφεσης.

Μετά από αυτό, κάθε κέντρο δύναμης και εξουσίας πήγε στην άκρη. Η θέληση των λαών ήλθε στην επιφάνεια. Όταν διετύπωσε την ακλόνητη επιστημονική άποψη ότι οι επενδύσεις καθορίζουν τις αποταμιεύσεις, άλλαξε μια εδραιωμένη αντίληψη χιλιάδων ετών στην ιστορία της ανθρωπότητας για την δημιουργία του πλούτου.

 Αιματοχυσίες, πόλεμοι, κατακτήσεις, αθλιότητα, φτώχεια θα είχαν αποφευχθεί στην ιστορία της ανθρωπότητας αν αυτό είχε κατανοηθεί, ότι δηλαδή να κλέβεις τις αποταμιεύσεις των άλλων δεν είναι αναγκαίος όρος προόδου.

 Δεν υπάρχει σπανιότητα χρήματος και κατά συνέπεια όρος για την ανάπτυξη είναι να εκδίδεις το νόμισμα σου  και μέσω αυτού, να κινητοποιείς όλους τους πόρους, ανθρώπινους και υλικούς, για την πλήρη απασχόληση.

Μετά τον Κέϋνς διαβάζουμε αλλιώς την ιστορία. Αλλά αυτό ως γεγονός, όλα τα κατεστημένα του πλούτου τα αποστερεί από την εξουσία. Κυρίως τους Τραπεζίτες, που για αυτούς ιδανική κατάσταση είναι να μην υπάρχει πληθωρισμός τιμών και μισθών, αλλά να αυξάνεται η άξια των χρηματοπιστωτικών στοιχείων ενεργητικού που οδηγεί στην αναδιανομή του πλούτου και τους πιστωτές σε παρασιτική διάρκεια ζωής.

Δυστυχώς αυτή είναι η εδραιωμένη αντίληψη στα κατεστημένα των χώρων της ΕΕ, και αυτή η αντίληψη έχει εδραιωθεί στην ελληνική πολιτική σκέψη αφού όλα τα κόμματα έχουν αποδεχτεί το ευρώ.  Είναι έκδηλο με τον τρόπο που αμοιβαίως στηρίζονται και πως τα μετρά λιτότητας επιβάλλονται ενώ στερούνται βάση νομιμοποίησης. Αυτή ως συμπεριφορά απληστίας θέτει την ΕΕ σε άμεσο κίνδυνο.

Και εδώ δεν κατακρίνω καθόλου αυτούς που επιθυμούν να κυριαρχούν αλλά αυτούς που έχουν μεγάλη διάθεση να υπακούουν.

spyridonstalias@hotmail.com

* Ο Σπύρος Στάλιας ήταν επικεφαλής του ψηφοδελτίου επικρατείας του Ε.ΠΑ.Μ. στις πρόσφατες εκλογές